نیاز و برای تداعی کردن آنها بهتر است آنها را با یکدیگر مقایسه کنیم
مثلا،به خاطر بسپاریم که طول رود رن و رود الب یک اندازه و برابر 1127 کیلومتر است.طول رود
گامبی در افریقا نیز همین اندازه است.دراتحاد جماهیر شوروی،طول رود ولگا وایرتیش
،هردو 3701 کیلومتر است .درازای رودخانه های دنیا را نیز بدانیم:نیل،می سی سی پی،میسوری
وآمازون که درازای هر سه 6000 کیلومتر بیشتر است.
می دانیم که درازای رودلوار 1020 کیلومتروموز 950 کیلومتر و رون 812 کیلومتر است.
با این نقطه نشانه از اشتباهای بزرگ اجتناب خواهیم کرد.ومی توانیم پس از آن به اسانی بیشتری
ارقام دیگری را به خاطر بسپاریم:رود موزل 550 کیلومتر(درست 400 کیلومتر کمتر از رود موز،یا
تقریبا نصف رن)است.
رود پو 650 کیلومتر : 100 کیلومترطویلتراز موزل است.
رود دورو 850 کیلومتر: 200 کیلومترطویلتر از رود پویا 100 کیلومترکمترازرود موز است و غیره.
نبایددرخلاصه کردن(گردگردن)شمارهها تردیدی داشته باشیم:دانستن درازای 30 رودخانه با
چندکیلومترتقریب،بهتر است از دانستن 4یا 5 رودخانه بصورت کاملا دقیق.
روشن است که آنچه درباره ی رودخانه ها گفتیم،برای کوهها،دریاچه ها،مساحت
کشورها،فراوردههای گندم،زغال و غیره نیز قابل اجراست.
برای اینکه بدون اشکال،عده ای از دادههای رقومی را که به نشانه به کار می بریم ،به خاطر
بسپاریم ،می توان روش الفاظ رقومی را که بعدا شرح خواهیم داد،به کار برد.
پس از آن،فهرست نامها یا فراوردههااست که باید به خاطرسپرد.برای این منظورروش"تداعی های
تجسمی"و زنجیر بندی را به کار می بریم.
اینک مثالی از زنجیر بندی(هم پیوستگی
درجغرافیای عمومی، 10 سیاره ی منظومه ی خورشیدی به ترتیب فاصله از خورشید ازاین قرار
است:تیر(عطارد)،ناهید(زهره)،زمین(ارض)،بهرام(مریخ)،برجیس(مشتری)،کیوان(زحل)،کوال،اورانو
س،نپتون،پلوتون.
برای ایجادهم پیوستگی (زنجیربندی)می توانیم آنها را به صورت شعرگونه ی زیر درآوریم:
تیروناهیدوزمین و بهرام هست برجیس وپس آنگه کیوان
بعدازآن است کوال،اورانوس نپتون وپلوتون،درآخردان
برای اینکه به دوره کردن ما و تجدید نظرهای لازم کمک شده باشد،دفترچه ای برای جغرافیا تهیه
کنید و درآن جدولهای جامع،زنجیربندی و جمله های دیگر بهیادی را که تشکیل می دهید
بنویسید.این دفترچه برای به کار بردن روش انباشتی تکراری مورد استفاده قرار می گیرد.
بادنبال کردن این روش ها در مدت چندماه،مطالب زیادی را می توانیم به خاطر بسپاریم و باید
توجه داشت که روش تکراری-انباشتی ما را عملا از انباشتن شدید ذهن که 95 درصد
دانشجویان،دردوره ی پیش از امتحان انجام می دهند،بی نیاز خواهد کرد.
تمرین شماره ی 54
کتاب جغرافیای یکی از سالهای دبیرستان را بگیرید و روش توصیه شده را برای مطالعه یک درس
جغرافیا به کارببرید:ایتالیا،یافرانسه یا فراوردههای گندم در جهان ،وغیره.
زبان کاملا ناشناخته ،حفظ کرد.
این حافظه ی کاملا ماشینی،در نزد کودکان خیلی بیشتر است تا درنزد افراد بالغ و به نسبتی که
شخص پیر می شود،این گونه حافظه کاهش پیدا می کند.در عوض،استعداد تداعی کردن مرکب،با
بالا رفتن سن افزایش می یابد.در نتیجه،آنچه که از یک طرف از دست می دهیم،از طرف دیگر
جبران می شود.
تکرار،به غیر این حافظه ی ماشینی(مکانیکی)،نقش مهمی را در تثبیت خاطره ها در هر سنی دارد.
آنچه را می خواهید یادبگیرید،تکرار کنید و آنرا در فاصله هایی زمانی انجام دهید.کوشش نکنید
که همه را یک بار دریک زمان به خاطر بسپارید ،بلکه به عکس،در فاصله ی زمانی متعدد به خاطر
بسپارید.
هنگامی که چیزی را مطالعه می کنید،به محض اینکه فرصت پیدا کردید،آنچه را که یاد گرفته اید
تکرار کنید.
برای به خاطر سپردن اسمی یا نشانه ی جایی،آنها را در ذهن خود چندین بار،در همان هنگام که
د رجستجوی تداعی برای آنها هستید،تکرار کنید.
سن توماس آکوئیناس نیز همین پند را در مجموعه ی آثار خود به ماداده است:
"بایدزیاددرباره ی آنچه می خواهیم به خاطر بسپاریم،فکرکنیم."
وارسطو می گوید:
"زمان مخصوصا مخرب است."
خاطره های ما براثر مرور زمان،اگر برای حفظ آنها کاری نکنیم،به تدریج از میان می
. روند.پس،حفظ آنها ساده است:دوباره دیدن(دوره کردن انها 9
آنچه را یاد گرفته اید دوباره بخوانید .بدین وسیله خاطره استحکام تازه ای پیدا میکند.
بنابراین،برای اینکه دوره (تجدید نظر)زیاد طولانی نباشد باید آن را به طور منظم انجام داد.دفترچه
ی محتوی اشعاری که می خواهید به خاطر بسپارید،تاریخها،شمارهها،جمله های
یادسپاری،جدولهای جامع،و غیره.در تازه کردن خاطرههایی که در حال فراموشی است،به شما
کمک می کند.
علامت گذاری مطالب اصلی یک کتاب،به وسیله ی مداد،نیز می تواند به ما در تجدید نظر و دوباره
خواندن آن در یک ساعت به جای خواندن تمامی آن،یاری رساند.
قانون ژوست
یکی از روانشناسان ،به نام ژوست،سرعت به خاطر سپردن یک متن را به حسب شمار خواندنها
مطالعه کرده است.
مثلا نشان داده است که اگر متنی را 6بار پی درپی بخوانند،بسیار کمتر از اینکه آنرا 6بار،بافاصله
ی زمانی 5دقیقه بخوانند،به خاطر سپرده می شود.
روانشناسان دیگر،مانند پیرون،فاصله ی زمان آرمانی(ایده آل)را برای اینکه بهترین نتیجه ها را
بدهد،بررسی کرده اند.ماهم آزمایشهای گوناگونی انجام داده ایم که ثابت می کنند که به حسب
نوع آنچه می خواهیم به خاطر بسپاریم،فاصله ی آرمانی میان خواندنها از 10 دقیقه تا 16 ساعت
تغییر می کند.دوباره خوانی،در پایین تر از 10 دقیقه زائد و در بالاتر از 16 ساعت،بخشی از آن
فراموشی میشود.
نباید این موضوع را طابق النعل پذیرفت.این قاعده به طور ساده ثابت می کند که این عمل
هنگامی که می خواهیم با سرعت بسیار به مطالعه بپردازیم و مثلا صبح و عصر،به مطالعه ادامه
دهیم،مفید واقع می شود.
فرض کنیم که می خواهید زبان انگلیسی را یاد بگیریر:یک درس را عصر یاد بگیریرد و آنرا فردا
صبح دوباره مرور کنید و سپس فردا عصر،پیش یا پس از مطالعه ،یک درس تازه رادوباره بخوانید.اگر ضمنا زبان انگلیسی،حسابداری،جبر،حقوق و جغرافیا یاد بگیرید،کار خودتان را به
جلسه های خیلی کوتاه بخش کنید:مثلا در مدت نیم ساعت،به طور متناوب پس از نخستین
مطالعه هر چه زودتر به طور کافی دوره کنید.
قانون ژوست را می توان از نظر عملی به این صورت بیان کرد:باید دوره را به قدرکافی سریع
صورت داد تا آنچه قبلا خوانده شده است،اثری به حد کافی عمیق باقی بگذارد،لیکن به قدر کفایت
تأخیرداشته باشد تا این دوباره دیدن نماینده ی کوشش بیهوده نباشد.برای کارهای عادی جاری
توصیه ی ما این است که دوره را 5تا 6ساعت بعد انجام دهید.